Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu ve Cezası (TCK 188)
Uyuşturucu madde ticareti suçu ve cezası 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun “Kamu Sağlığına Karşı” suçlar başlığı altında 188 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.
Uyuşturucu madde ticaretine konu olan bitki ve kimyasalların imalatı, satılması, nakledilmesi, temin edilmesi ile ithal ve ihracı gibi fiillerin tümü TCK 188 maddesinde düzenlenen uyuşturucu madde ticareti suçuna konu olmaktadır. Bu nedenle suçun fail açısından seçimlik hareketli bir suç olduğunu söylememiz mümkündür.
Türk Ceza Kanununun 191 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olan “uyuşturucu madde kullanma suçu” ile uyuşturucu madde ticareti suçu sıklıkla birbirine karıştırılan suçlardır. Bu nedenle öncelikle uyuşturucu madde ticareti suçu ile uyuşturucu madde kullanma suçu arasındaki farklara kısaca değinmekte yarar vardır.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu İle Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu Arasındaki Farklar
Kelime anlamı ile “ticaret” bir ürün veya malın üretiminden satılmasına kadar olan süreci ifade etmektedir. Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda Madde Miktarı bu konuda en belirleyici unsurdur. Bunun dışında söz konusu uyuşturucu maddenin üretimi veya ticareti konusunda kuvvetli şüphe bulunması durumunda fail uyuşturucu madde kullanmak suçundan (TCK 191) yargılanmayıp, TCK 188 maddesi uyarınca yargılanması yapılacaktır.
Her iki suç arasındaki en önemli fark ise yasada düzenlenmiş ceza alt ve üst sınırlarıdır. TCK 188 maddesine göre yargılama yapılacak sanık hakkında; Yirmi yıl ile otuz yıl arasında hapis cezası öngörülmüşken, TCK 191 maddesi (Uyuşturucu madde kullanma suçu) uyarınca yapılacak yargılamalarda; İki yıl ile beş yıl arasında hapis cezası öngörülmüştür.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçları
Konunun daha anlaşılabilir olması için TCK 188 ve alt bentlerinde düzenlemiş seçimlik hareketlerin tümü için farklı cezai yaptırımlar öngörülmüştür. Bu nedenle bu seçimlik hareketlere göre uyuşturucu madde ticareti suçu ve cezasının ayrı başlıklar altında incelenmesinde fayda görüyoruz.
Uyuşturucu Madde İmal Etme Suçu ve Cezası
Uyuşturucu madde ticareti suçu kapsamında değerlendirilen ilk fiil “uyuşturucu madde imal etme suçudur” Herhangi bir kimyasalın uyuşturucu madde elde etmek amacıyla bir işlemden geçirilmesi uyuşturucu madde imal etme suçunu oluşturmaktadır.
Failin uyuşturucu madde imal etme suçundan yargılanabilmesi için, söz konusu maddeyi imal ettiğine yönelik emarelerin elde edilmiş olması gerekmektedir. Daha çok yapılan işlemlerin maddenin niteliğinin değiştirilmesine yönelik faaliyetler olması gerekir.
Yerel mahkemeler ve Yüksek Yargı organlarınca genellikle ele geçirilen yasaklı maddelerin miktarı, olay yerinen ele geçirilen olan materyallerin uyuşturucu madde imalına elverişli olup almadığı gibi hususları dikkate almaktadır. Bu konuda gerektiğinde bilirkişi incelemesi yapılacağı gibi, Adli Tıp Kurumundan da olay yerinde bulunan söz konusu aletlerin uyuşturucu madde imalına elverişli oyup olmadığının tespiti istenebilmektedir.
Soruşturma ve kovuşturma aşamasında suçun uyuşturucu madde imali suçu ile TCK 188/3 maddesinde belirtilen uyuşturucu madde satmak suç ile ayrımının yapılması oldukça önemlidir. Uyuşturucu madde imal etmek suçu için yirmi yıl ile otuz yıl arasında hapis cezası düzenlenmiştir. Buna karşın uyuşturucu madde satmak suçu için en az on yıl hapis cezası düzenlenmiştir.
Uyuşturucu Madde İmal Etme Cezası
Uyuşturucu madde imal etme suçu cezası, TCK 188/1 maddesine göre; yirmi yıl ile otuz yıl arasında hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezasıdır. Bu sürelere yazımızın ilerleyen bölümlerinde değineceğimiz ağırlaştırıcı ve daha az cezayı gerektiren haller dahil değildir.
Uyuşturucu Madde İthal ve İhraç Suçu
TCK 188 maddesi kapsamında değerlendirilen bir başka eylem ise, uyuşturucu madde ithal etme suçu ile uyuşturucu madde ihraç etme suçudur.
Yasa veya yönetmelikleri aykırı olarak ve ruhsatsız bir şekilde yurt dışından kara, deniz, veya havayolu fark etmeksizin ülkeye uyuşturucu madde sokulması halinde TCK 188/1 maddesi uyarınca uyuşturucu madde ithal etme suçu oluşmaktadır.
Uyuşturucu madde ithal etme suçunda olduğu gibi kara, deniz yada hava yolu araçları vasıtasıyla uyuşturucu maddenin Türkiye sınırları içerisinden yurt dışına çıkarılması uyuşturucu madde ihraç etme suçunu oluşturmaktadır.
Uyuşturucu Madde İthal ve İhraç Suçu Cezası
Uyuşturucu madde ithal ve ihraç suçu cezası da TCK 188/1 maddesinde belirtildiği gibi “yirmi yıl ile otuz yıl arasında hapis” ve “yirmi bin güne kadar adli para” cezasıdır
Uyuşturucu Madde Sevk ve Nakletme Suçu
Uyuşturucu maddenin maliki ya da zilyedi tarafından kargo veya benzeri sevk araçları ile bir yerden başka bir yere gönderilmesi uyuşturucu madde sevk etme suçunu oluştur. Uyuşturucu madde sevk etme suçunun oluşması için gönderilen mesafenin uzaklığı ya da yakınlığının bir önemi bulunmamaktadır. Suçun sevk etme olarak nitelendirilebilmesi için sevk eden kişinin uyuşturucu maddenin sahibi veya zilyedi olması gerekir.
Uyuşturucu madde nakletme suçu ise bedeli karşılığında veya herhangi bir bedel olmaksızın nakledilmesidir. TCK 188/1 maddesinde düzenlenen uyuşturucu madde sevk etme suçu ile en önemli farkı nakleden kişinin uyuşturucu maddenin sahibi ya da zilyedi olması gerektiği zorunluluğu bulunmamaktadır. Nakleden kişinin nakletmiş olduğu maddenin uyuşturucu madde olduğunu bilmesi yeterlidir.
Uyuşturucu madde ticareti suçunda madde miktarının önemi bu gibi durumlarda daha belirleyici olmaktadır. Nakledilen uyuşturucu maddenin kullanım sınırları içinde olması halinde fail TCK 188/1 maddesi uyarınca değil, TCK 191 maddesinde düzenlenmiş “kullanmak için uyuşturucu madde bulundurmak” suçundan yargılanması yapılacaktır.
Uyuşturucu Madde Sevk ve Nakletme Suçu Cezası
Uyuşturucu madde sevk ve nakletme suçunun cezası ise; TCK 188/3 maddesi uyarınca; 10 yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile yirmi bin güne kadar adli para cezasıdır.
Uyuşturucu Madde Kabul Etme ve Bulundurma Suçu
Uyuşturucu madde ticareti amacıyla bir kimsenin üzerinde, aracında veya konut / işyerinde bulundurması halinde fail uyuşturucu madde bulundurmak fiilini işlemiş olacaktır. Uyuşturucu madde kabul etme ise kişisel kullanım miktarı üzerinde uyuşturucu maddenin kabul edilmesidir.
Uyuşturucu Madde Kabul Etme ve Bulundurma Suçu Cezası
TCK 188/3 maddesi uyarınca uyuşturucu madde kabul etme ya da bulundurma suçunun cezası; 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve bin gün ile yirmi bin gün arasında adli para cezasıdır.
Diğer Uyuşturucu Madde Ticareti Suçları
Görüldüğü gibi uyuşturucu madde ticareti suçu olarak değerlendirilebilecek fiiller oldukça fazladır. Yukarıda değinmiş olduğumuz eylemler haricinde;
- Uyuşturucu madde satma
- Uyuşturucu maddeyi satışa arz etme
- Uyuşturucu madde satın alma (Ticari Amaç İle)
- Uyuşturucu madde temin etme / sağlama
Gibi fiillerde TCK 188/1 ve TCK 188/3 maddesinde düzenlenmiş uyuşturucu ticareti suçunu oluşturmaktadır.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda Daha Ağır Cezayı Gerektiren Haller
Türk Ceza kanunumuzda bir çok suçta olduğu gibi TCK 188 maddesinde de suçun nitelikli hali ve daha ağır cezayı gerektiren halleri düzenlenmiştir. Uyuşturucu madde ticareti suçunda da daha ağır cezayı gerektiren haller aşağıdaki gibidir.
- Uyuşturucu maddenin satıldığı kişinin çocuk olması durumunda fail hakkında verilecek olan hapis cezası 15 yıldan az olamaz.
- Ticareti veya imalı yapılan uyuşturucu maddenin,
- Kokain
- Eroin
- Morfin
- Bazmorfin
Olması durumunda fail hakkındaki ceza yarı oranında arttırılarak hüküm kurulmaktadır.
- Suçun aşağıda belirtilen yerleşkelere 200 metre ve daha yakın mesafede işlenmesi durumunda verilecek olan ceza yine yarı oranında arttırılır.
- Okul
- Hastane
- İbadethane
- Yurt
- Kışla
- Tedavi ve Eğitim Merkezleri
- Uyuşturucu madde ticareti suçunun 3 yada daha fazla kişi tarafından işlenmesi durumunda failler hakkında verilecek olan ceza yarı oranında arttırılır.
- Suç işlemek için oluşturulmuş örgüt faaliyetleri çerçevesinde uyuşturucu madde ticareti suçu nedeniyle verilecek ceza 1 kat oranında arttırılır.
- TCK 188 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş suçu;
- Doktor
- Hemşire
- Sağlık Memuru
- Hasta Bakıcı
- Kimyager
- Eczacı
- Veteriner
Gibi meslek mensuplarına mahsup kişiler tarafından işlenmesi durumda ise yine failler hakkında verilecek olan ceza yarı oranında arttırılır.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda İndirim Nedenleri
Uyuşturucu madde ticareti suçunda etkin pişmanlık hükümleri haricinde TCK 188/6 maddesinde belirtildiği şekilde üretimi bu konuda resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabipler tarafından düzenlenecek olan reçeteye bağlı olan olun uyuşturucu maddelerin ticareti söz konusu olması halinde fail ve failler hakkında verilecek olan cezanın yarı oranında indirilmesi mümkündür.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda Etkin Pişmanlık
Uyuşturucu madde ticareti suçunda etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması mümkündür. Fail hakkında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabileceği iki farklı durum söz konusudur.
- Resmi Makamlar Tarafından Suçun Haber Alınmasından Önceki Etkin Pişmanlık;
Uyuşturucu madde ticareti veya imalı suçunu işlemiş olan fail suçun kolluk kuvvet, adli birimler veya diğer resmi makamlarca öğrenilmesinden önce suçu haber vermesi, diğer faillerin yakalanması yada suça konu uyuşturucu maddenin imal edildiği veya saklandığı yeri ilgili mercilere haber vererek suç ortakları ile suça konu uyuşturucu maddelerin ele geçirilmesi için ihbarda bulunması halinde fail hakkında herhangi bir ceza verilmez.
2.Resmi Makamlarca Suçun Öğrenilmesinden Sonraki Etkin Pişmanlık
Fail hakkında suçun resmi makamlarca öğrenilmesinden sonra; failin kendi rızası ile; Diğer faillerin yakalanması veya suça konu uyuşturucu maddelerin ele geçirilmesi yönünde yetkili makamlara yardımda bulunması durumunda hakkında verilecek olan ceza 4’te 1 oranından yarısına kadar indirilir.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçuna İştirak
Uyuşturucu madde ticareti suçuna iştirak genellikle “yardım etme” şeklinde gerçekleşmektedir. Özellikle uyuşturucu maddenin üretimi, nakledilmesi, sevk edilmesi sırasında bu suça yardım eden fail hakkında verilecek olan hapis cezası genellikle sekiz yıldan fazla olmamak üzere hapis cezasıdır.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Mağduru
Uyuşturucu madde ticareti suçunun mağduru herkes olabilmektedir. Bu nedenle mağdur açısından özgü bir suç değildir. Ancak suçun mağdurunun çocuk olması durumunda bu durum ağırlaştırıcı neden olarak görülmektedir.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Faili
Suç mağdur açısından özgü suç olmadığı gibi fail açısından da özgü suç değildir. Suçun faili de yine herkes olabilir. Buna karşın doktor, hemşire, eczacı, kimyager gibi kişilerin suçun faili olması halinde haklarında verilecek olan cezanın yarı oranında arttırılacağı hüküm altında alınmıştır.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Konusu
Genel olarak uyuşturucu madde ticareti suçunun konusu “uyuşturucu ve uyarıcı maddelerdir.” Yasa koyucu uyuşturucu maddeleri tek tek sayma yoluna gitmemiştir. Sentetik yapılı veya bitkisel olup bağımlılık hissi uyandıran kullanımının artması ile dozajının arttırılması hissi uyandıran her türlü madde uyuşturucu madde olarak kabul edilmektedir.
Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunda Yargılama
Yukarıda uyuşturucu madde ticareti suçu cezalarında da belirttiğimiz gibi suçun sübuta ermesi halinde fail hakkında oldukça yüksek hürriyeti bağlayıcı ve adli para cezaları öngörülmüştür.
Uyuşturucu madde ticareti suçu cezasının alt ve üst sınırları itibariyle yargılama görevi Ağır Ceza Mahkemelerindedir. Yetkili mahkeme ise suçun işlenmiş olduğu yer mahkemesidir.
SIK SORULAN SORULAR
